GIZARTERATZEA EZ DA AUKERA BAT, BAIZIK ETA NAHITAEZKO LEHENTASUNA HONDAKINEN KUDEAKETAN

26 March 2025

Joan den martxoaren 14an, ostirala, Riquirraque Emaús (Asturias), Emaús Servicios Medioambientales (Araba eta Bizkaia), Traperos Recicla (Murtzia), Vivir do Traballo (Galizia), eta Traperos Huelva; eta Traperos Huelva enpresetako ordezkariak AMALUR REUTILIZA proiektuaren 4. bilera presentzialean izan zen, Pontevedran.

Topaketa horretan, proiektua osatzen duten erakundeek Vivir do traballo EIL enpresaren instalazioak bisitatu zituzten, eta eragina duten eremu geografiko bakoitzean egindako lorpenen eta aurrerapenen azterketa egin zuten. Gainera, parte hartzen duten erakunde guztiak kezkatuta agertu ziren hondakinak kudeatzeko gizarte-erakundeentzat gordetako kontratazioaren egoeragatik; izan ere, kasu askotan, indarrean dagoen legeria urratzen ari dira administrazioak.

Gizarteratzea eta iraunkortasuna inoiz baino garrantzitsuagoak diren testuinguruan, hondakinak kudeatzeko kontratu publikoen lizitazioek agerian utzi dute legeria ez dela betetzen. Zehazki, sektore publikoko kontratuei buruzko azaroaren 8ko 9/2017 Legea urratzen ari da. Lege horren 4. xedapen gehigarriaren helburua da kalteberatasun-egoeran dauden gizarteratzea eta laneratzea sustatzea. Eta Hondakinei eta Lurzoru Kutsatuei buruzko apirilaren 8ko 7/2022 Legeak ezartzen duenez, ehunezko edo tamaina handiko hondakinak kudeatzeko kontratu edo lote zehatzen kontratazio erreserbatuak laneratzeko enpresek zerbitzu horietarako sarbidea izatea bermatu behar du. Gainera, lege horrek 19. xedapen gehigarrian ezartzen duenez, ehungintzako eta tamaina handiko hondakinak kudeatzeko kontratuen esleipen-zenbatekoaren % 50, gutxienez, laneratzeko enpresentzat eta gizarte-ekimeneko enplegu-zentro berezientzat gordeko da.

Legearen asmo argia gorabehera, egungo lizitazio askok ez dute erreserba hori aurreikusten, eta horrek kezka sortzen die AMALUR REUTILIZA proiektuaren parte diren erakundeei; izan ere, erakundeentzako aukerak mugatzeaz gain, arriskuan jartzen du legeriak sustatu nahi dituen gizarte- eta ingurumen-helburuak betetzea.

AMALUR REUTILIZAek dei egiten die administrazio publikoei neurri egokiak har ditzaten indarrean dauden araudiak errespetatzen direla bermatzeko, eta, horrela, eraginkorra ez ezik, inklusiboa ere izango den kudeaketa-eredu bat susta dezaten.

Eta agintari eskudunen eta gizarte-erakundeen arteko premiazko elkarrizketaren beharra aldarrikatzen dute, legea betetzen dela ziurtatuko duten eta, aldi berean, gizarte-sarea sendotuko duten konponbideak aurkitzeko Bestalde, erakunde kideek, hondakinen kudeaketaren sektoreko profesional gisa, nabarmendu dute laneratzeko enpresak direla ekonomia zirkularraren helburu sozialak, ingurumenekoak eta ekonomikoak betetzeko formularik eraginkorrena. Horregatik, beren ustez, arau-esparru hori behar bezala ezartzea aukera garrantzitsua da hondakinak kudeatzeko eredu bat bultzatzeko, aldi berean ingurumenaren eta gizartearen iraunkortasuna sustatuko duena, inklusioa bultzatuz.

Ondorioz, hondakinak kudeatzeko kontratu publikoen lizitazioetan gizarte-erakundeentzat gordetako kontraturik ez egotea berehalako arreta eskatzen duen erronka da, inklusioa ez baita aukera bat, baliabide publikoen kudeaketan nahitaezko lehentasuna baizik.

** AMALUR REUTILIZA proiektua Europar Batasunak – NextGenerationEU finantzatzen du, Espainiako Gobernuaren Berreskurapen, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren barruan.

Lanean jarraitzen dugu!